Geroz eta gehiago hitz egiten do gaixoen ahalegin terapeutikoa mugatzeari buruz. Kontzeptu honen barnean alderdi ezberdinak bereiz ditzakegu halo ere: gaixo sendaezinen zainketa paliatiboak, azkenetan dagoen gaixoaren sedazioa, sendatzerik ez dagoen baina  hilgarria ez   den  gaixoaren  aurreko jarrera...

1960ko hamarkadaz geroztik, Zainketa lntentsiboen Unitateak (ZIU) garatu dira, organoen frakasoa eragin duten gaitzen tratamendurako. Modu  honetan, aurrez hilgarriak ziren gaitzak tratatzeko aukera daukagu: arnas gutxiegitasuna eragiten dutenak, giltzurrun gutxiegitasuna eragiten dutenak, shock-a  eragiten dutenak... ZIUak eta gaixo kritikoen tratamendurako ezagutzak, farmakoak  eta teknikak zabalduz eta hobetuz doaz, eta gaixo hauek tratatzeko aukerak ere bai. Baina horrekin batera, arazo mediko eta etiko berri baten aurrean gaude:  gaixo guztientzat al dira neurri hauek? Non dago muga?

Zainketa intentsiboetan ezartzen diren neurriak ez dira sendagarriak, hau do,gaixoa bizirik mantentzen dute,baina ez dute beren gaitza konpontzen. Oso modu  sinplean  esanda, hartutako neurriek denbora irabazteko balio digute,beste zerbaitek gaitza sendatu artean. Hori dela  eta, egoera oso berezian  gaude zainketa intentsiboetan lan egiten dugun sendagileok, eta hainbat zalantza eta galdera sortzen zaizkigu:

-   Zainketa intentsiboek hainbat ondorio dakartzate gaixoarentzat: polineuropatia, presioagatiko ultzerak, arazo psikologikoak, infekzio nosokomialen garapena... Gaixoaren egoera  aurrez oso muturrekoa denean,edo adin handiko pertsonentzat kalte handiagoa eragiten du gaixoa ZIU batean onartzeak. Behar ez den gaixoa ez onartzea do ahalegin terapeutikoa mugatzea, eta ez, behin onartuta, ZIU batean hiltzea.

-     Gaitza sendaezina denean, gaixoa ZIU batean onartzea eta neurri bereziak ezartzea ez do onuragarri,gehiegizko terapeutika eta bizitza alferrik luzatzea baizik. Baina non dago muga? Noiz do sendaezina gaixotasun bat?

-   lkuspegi partikularretik orokorrera joanda, zainketa intentsiboak mugatuak dira, eta ez dagokion gaixo bat  onartzen bada, premia duen bati tokia ken diezaioke. Beraz, etika ez do kasu partikularrera mugatzen. Gizarte ikuspegia ere hartu behar do kontuan.

-    Eta Zainketa lntentsiboak oso garestiak dira, eta mugarik ezarri ezean, osasun-sistemarentzat zama ikaragarria ekar lezakete. Ondorioz, aukerak mugatzen zaizkie  beharra dutenei. Galdera hauen aurrean,egoera azaltzen saiatuko naiz, erantzun gutxi daudela jakinda,baina eztabaida aberasgarri eta batez ere beharrezkoa dela iritzita. Kanadakoa do alor hau gehien landu duen Osasun-sistema publikoa, eta inork gai hau ikertu nahiko balu,bibliografia zabala aurki lezake.

ZAINKETA KRITIKOEN OHE KOPURUA:

 Herrialdeen artean  ezberdintasun nabarmenak aurki difzakegu gaixo  kritikoentzat  dauzkagun oheen kopuruaren artean (1). Alemanian,esaterako,24 ohe dituzte 100.000 biztanleko, AEBetan 20, 13 Kanadan,9 Frantzian,8,2 Espainian,eta 3,5 Erresuma Batuan. Ohe kopurua  handitzen  doan  neurrian, egonaldi kopurua  ere handituz doa,  eta heriotza-tasa erlatiboa gutxituz. Herrialde guztietan goranzko joera nabari da,biztanleriaren adinaren igoerarengatik bereziki, baina baita ere gaixoekin geroz eta neurri handiagoak hartzen direlako. Kanadan, esaterako,%57ko igoera aurreikusten dute 2006-2056 urteen artean.

Geroz eta  zabalagoa da  osasunerako eskubide  mugagabea daukagulako ustea,eta sarri entzuten dizkiegu senitartekoei "nire aitari  dena  egin  behar zaio"  edo  antzeko esaldiak. Joera hau literatura medikoan aurki liteke. Kanadan, biriketako minbizi sendaezina duten gaixoen %5,5 ZIUetan hiltzen da (2), guztiz tokiz kanpokoa den egoeran. Baina prentsa arruntera ere iritsi da eztabaida hau. 1995. urtean, "The lndependet" egunkari ingelesak ondorengo  goiburua duen artikulua argitaratu zuen  (3): "lntentsiboetako oheen gabeziak  heriotzak eragiten ditu", 3000 heriotza inguru urtean, gaixoak ZIUetan onartzen  ez direlako. Badirudi gaixoei mugagabeko neurriak eskaini behar zaizkiela,eta beraz geroz eta kritikoentzako ohe gehiago beharko direla. Gauza izango al da gure gizartea dakarren gastuari aurre egiteko? ZIUko ohe batek 2.000 euro inguruko kostua dakar egunean, ospitaleko ohe normal batek baino 10 aldiz handiagoa. Eta zer gertatzen da gaixoarekin? Gure lasaitasunagatik ari gara,edo eriaren onuragatik?

ZIURAKO ONARPEN IRIZPIDEEN BEHARRA:

 Hasiera batean,badirudi ZIU batean onartu eta zainketa maximoak ematea dela gaixoari eskain diezaiokegun gauzarik onena. Baina ZIU batean izateak ondorio larriak dakartza, eramateko gogorrak direnak: presioagatiko ultzerak, gaixo kritikoaren polineuropatia, arazo psikologikoak. infekzio nosokomialak ugaltzea,trakeostomiaren beharra...

Sendatzerik ez duen gaixo bati  ondorio  hauek eragitea kaltea sortzea litzateke beraz. Eta, horrenbestera iritsi gabe,erremediorik gabe bizitza luzatze hutsa ez da onura eragitea,kalte egitea baizik. Kanadako Winnipeg-eko estatuan esaterako (5), gaitz sendaezina zuen 84 urteko gizon baten  familiak ZIUan sartzea eskatu zuen, epailearengana joz. Eta kontua argitu bitartean,medikuen iritziaren aurka,bere bizitza artifizialki mantendu zen hilabetetan. Azkenean, epaiketa baino lehen hil zen gaixoa.

Ez da harritzekoa,hain muturrekoak izan gabe, antzeko egoerak geroz eta gehiago aurkitzea. Familiek aurrera joan nahi dute,atzera bueltarik ez duten egoeretan askotan.

Baina profesionalen arteko eztabaidak ere eguneroko arazo bihurtu zaizkigu. Zer egin mediku batek gaixoa ZIUan sartu nahi duenean, baina ZIUko medikua ados ez dagoenean? Askotan gaixoaren pronostikoari  buruzko irizpide ezberdinak  dauzkagu, oso azkar konpondu beharrekoak, gaixoa oso egoera larrian  baitago.

Osasun-sistema publiko baten barnean lan egiten badugu,erabakia ez da bakar batek hartzekoa. Dauzkagun baliabideak mugatuak dira,eta behar ez duen gaixo batek ohe bat betetzen badu,litekeena da behar duenak aukerarik ez izatea (6, 7). Geroz eta sarriago ikus litezke kritikoen oheak behar dituzten gaixoak, baina horretarako modurik ez izatea ohe librerik ez dagoelako. Berdintasuna eta zentzua erabili beharko genituzke kasu hauetan (8), oso zaila suertatzen den arren,guztiak ere muturreko egoeran daudelako. Antzeko egoerak geroz eta sarriago gertatzen zaizkigu gure eguneroko lanean, eta erabakiak hain une larrian eta  presaka hartu beharra  oso zaila suertatzen da.