Osasungoa Euskalduntzeko Erakundea

Osasungoa Euskalduntzeko Erakundea

+34 944 001 133

oee@oeegunea.eus

23. Osasun Biltzarra: Haurtzarotik Gaztarora...

4.10 Jarduera fisikoaren preskripzioa diabetesa eta obesitatea pairatzen duten gaixoentzat

Egileak: Aritz Urdampilleta Otegui, Saioa Gomez Zorita, Adrian Odriozola Martínez

FARMAZIAKO FAKULTATEA. EUSKAL HERRIKO UNIBERTSITATEA. UPV-EHU


pdf  JARDUERA FISIKOAREN PRESKRIPZIOA DIABETESA ETA OBESITATEA PAIRATZEN DUTEN GAIXOENTZAT

Sarrera

Prebalentzia handiko gaixotasunen artean ditugu diabetesa eta obesitatea. Bi motako Diabetes mellitusa (DM2) duten gaixoen %80-86ek, aldi berean obesitatea pairatzen dute. Arazo fisiopatologiko hauek garuneko hodietako zein zirkulazio-aparatuko istripuak edukitzeko arriskua lau aldiz handitzen dute. Gaitz bat bestearen sorburua izan daiteke, eta kontutan hartu behar da DM2 pairatzeko aukera, %75 batean elikadura ohitura desegoki eta horietatik ondorioztatzen den obesitatean datzala. Hau dela eta, espezialista askok bi gaitzak barne hartu nahian “diabesitatea” adiera erabiltzea gomendatzen dute. Beraz, diabesitatearen tratamenduan dietaren zein ariketa fisikoaren bidez pisua galtzea oinarrizko faktorea dela uste da.

Helburuak

Errebisio lan honek, diabesitatea prebenitzeko edo honen tratamendurako, elikadura eta jarduera fisiko egokituaren ezaugarriak ezartzea.

Metodoak

Helburu honekin, gaur egungo azterketa bibliografikoa aurkezten dugu, bai jarduera fisiokoaren antolaketarako jarraibideak ezarri ahal izateko eta bai proposamen praktikoak egin ahal izateko.

Honetarako PUBMED, Scielo, SCIRUS eta SPORTDISCUS bilatzaileak erabili dira ingeleseko ondorengo hitz gakoekin: "tipo 2 diabetes", "exercise", "training". Era berean, artikulu gehiago batu ahal izateko, elur maluten estrategia ere ibili da.

Emaitzak

1)Eguneroko jarduera fisikoak (eta astean 3 saio baino gehiago egiteak, 30-90 minutu bitartean) insulinarako sentikortasuna handiagotzen du (GLUT-4 glukosa garraiatzaileen igoera).

2)Batez ere jarduera hau intentsitate eta bolumen altuan egiten denean eta bereziki indarrezko ariketak lan aerobikoarekin batera egitean.

3)Hau gertatzen da ariketa aerobikoak zirkulazio-aparatuko eta gantz profila hobetzeko oinarrizkoak direlako.

4)Era berean gantzaren galera areagotzeko, ariketa aerobikoak indar ariketekin bateratzea funtsezkoa da.

Ondorioak

Ariketa fisiko anaerobikoa (indar erresistentziako lana) zein jarduera fisiko aerobikoa berebizikoak dira diabesitatearen prebentzioa eta tratamendurako.

Indar erresistentziako lanak, gorputzeko gantzaren ehunekoa galtzen gehiago lagundu dezake eta GLUT-4 garraiatzaile gehiago aktibatu ditzake glukosaren garraiorako.

Ariketa fisiko aerobikoa aldiz, berebizikoa da odoleko lipidoen kontzentrazio egokiak mantentzeko, tentsio arteriala erregulatzeko eta osasun kardiobaskularrerako.

Bibliografia

1.  Haskell  WL.  Physical  activity  and  disease  prevention:  Past,  present  and  future,  A  personal  perspective.  Exercise  and  Sport  Sciences  Review  2003;31:109-110
2.  Myers  J,  Prakash  M,  Froelicher  V,  Do  D,  Partington  S,  Atwood  JE.  Exercise  capacity  and  mortality  among  men  referred  for  exercise  testing.  N  Engl  J  Med  2002;346(11):793-801. 
3.  Idoate  F,  Ibañeez  J,  Gorostiaga  EM,  García-Unciti  M,  Martínez-Labari  C,  Izquierdo  M.  Weight-loss  diet  alone  or  combined  with  resistance  training  induces  different  regional  visceral  fat  changes  in  obese  women.  International  Journal  of  Obesity  2010;1-14.
4.  Thomas  DE,  Elliott  EJ,  Naughton  GA.  Exercise  for  type  2  diabetes  mellitus.  Cochrane  Database  of  Systematic  Reviews  2006;3:002968
5.  Di  Loreto  C,  Fanelli  C,  Lucidi  P,  Murdolo  G,  De  Cicco  A,  Parlanti  N,  et  al.  Make  your  diabetic  patients  walk:  Long-term  impact  of  different  amounts  of  physical  activity  on  type  2  diabetes.  Diabetes  Care  2005;28:1295–1302.
6.  Sigal  RJ,  Kenny  GP,  Wasserman  DH,  Castaneda-Sceppa  C.  Physical  activity/exercise  and  type  2  diabetes.  Diabetes  Care  2004;27:2518–2539.
7.  Colagiuri  S.  Diabesity:  therapeutic  options.  Diabetes,  Obesity  and  Metabolism  2010;12:463-473.
8.  Wisse  BE,  Kim  F,  Schwartz  MW.  An  Integrative  View  of  Obesity.  Science  2007;318:928-929.
9.  Tuomilehto  J,  Lindstrom  J,  Eriksson  JG,  Valle  TT,  Hamalainen  H,  Ilanne-Parikka  P,  et  al.  Prevention  of  Type  2  Diabetes  Mellitus  by  Changes  in  Lifestyle  among  Subjects  with  Impaired  Glucose  Tolerance.  N  Engl  J  Med  2001;344(18):1343-1350
10.  Gill  JMR,  Cooper  AR.  Physical  Activity  and  Prevention  of  Type  2  Diabetes  Mellitus.  Sports  Med  2008;38(10):807-824
11.  Eijsvogels  TMH,  Veltmeijer  MTW,  Schreuder  THA,  Poelkens  F,  Thijssen  DHJ,  Hopman  MTE.  The  impact  of  obesity  on  physiological  responses  during  prolonged  exercise.  International  Journal  of  Obesity  2011;1-9
12.  Church  T.  Exercise  in  Obesity,  Metabolic  Syndrome,  and  Diabetes.  Progress  in  Cardiovascular  Diseases  2011;53:412-418.
13.  Nowler  WC,  Barrett-Connor  E,  Fowler  SE,  Hamman  RF,  Lachin  JM,  Walker  EA,  et  al.  Reduction  in  the  incidence  of  type  2  diabetes  with  lifestyle  intervention  or  metformin.  N  Engl  J  Med  2002;346:393-403
14.  Joslin  EP,  Root  EF,  White  P.  The  treatment  of  diabetes  mellitus.  Lea  &  Febiger,  Philadelphia.  1959.
15.  De  Micheli  A.  Italian  standards  for  diabetes  mellitus  2007:  executive  summary.  Acta  Diabetol  2008;45:107-127.
16.  Sigal  RJ,  Wasserman  DH,  Kenny  GP,  Castaneda  C  (2004)  Physical  activity/exercise  and  type  2  diabetes.  Diabetes  Care  10:2518–2539
17.  Umpierre  D,  Ribeiro  PAB,  Kramer  C,  Leitao  CB,  Zucatti  ATN,  Azevedo  MJ,  et  al.  Physical  Activity  Advice  Only  or  Structured  Exercise  Training  and  Association  With  HbA1c  Levels  in  Type  2  Diabetes.  A  Systematic  Review  and  Meta-analysis.  JAMA  2011;305(17):1790-1799
18.  ADA/ACSM  (1997)  Joint  statement:  diabetes  mellitus  and  exercise.  Med  Sci  Sport  Exercise  29(12):i–vi
19.  American  College  of  Sports  Medicine  (2000)  Position  stand:  exercise  and  type  2  diabetes.  Med  Sci  Sports  Exerc  22:1345–1360
20.  Sigal  RJ,  Castaneda  C,  Kenny  GP,  White  RD,  Wasserman  D.  Physical  activity/exercise  and  type  2  diabetes.  Diabetes  Care  2006;6:1433-1438
21.  Phielix  E,  Meex  R,  Moonen-Kornips  E,  Hesselink  MKC,  Schrauwen  P.  Exercise  training  increases  mitochondrial  content  and  ex  vivo  mitochondrial  function  similarly  in  patients  with  type  2  diabetes  and  in  control  individuals  Diabetologia  2010;53:1714-1721
22.  Boulé  NG,  Haddad  E,  Kenny  GP,  Wells  GA,  Sigal  RJ  (2001)  Effects  of  exercise  on  glycemic  control  and  body  mass  in  type  2  diabetes  mellitus:  a  meta-analysis  of  controlled  clinical  trials.  JAMA  2001;286:1218-1227
23.  Boulé  NG,  Kenny  GP,  Hadda  E,  Wells  GA,  Sigal  RJ  (2003)  Meta-analysis  of  the  effect  of  structured  exercise  training  on  cardiorespiratory  fitness  in  Type  2  diabetes  mellitus.  Diabetologia  2003;46:1071-1081
24.  Kelley  GA,  Kelley  KS.  Effects  of  aerobic  exercise  on  lipids  and  lipoproteins  in  adults  with  type  2  diabetes  a  meta-analysis  of  randomized-controlled  trials.  Public  Health  2007;121(9):643-655.
25.  Hansen  D,  Dendale  P,  Jonkers  RAM,  Beelen  M,  Manders  RJF,  et  al..  Continuous  low-  to  moderate-intensity  exercise  training  is  as  effective  as  moderate-  to  high-intensity  exercise  training  at  lowering  blood  HbA1c  in  obese  type  2  diabetes  patients.  Diabetologia  2009;52:1789-1797.
26.  Mourier  A,  Gautier  JF,  De  Kerviler  E.  Mobilization  of  visceral  adipose  tissue  related  to  the  improvement  in  insulin  sensitivity  in  response  to  physical  training  in  NIDDM.  Effects  of  branched-chain  amino  acid  supplements.  Diabetes  Care  1997;20:385-391.
27.  O’Donovan  G,  Kearney  EM,  Nevill  AM,  Woolf-May  K,  Bird  SR.  The  effects  of  24  weeks  of  moderate-  or  high-intensity  exercise  on  insulin  resistance.  Eur  J  Appl  Physiol  2005;95(5-6):522-528.
28.  Coker  R,  Hays  NP,  Williams  RH,  Brown  AD,  Freeling  SA,  Kortebein  PM,  et  al.  Exercise-induced  changes  in  insulin  action  and  glycogen  metabolism  in  elderly  adults.  Med  Sci  Sport  Exerc  2006;38:433-438.
29.  Dipietro  L,  Dziura  L,  Yeckel  CW,  Darrel  Neufer  P.  Exercise  and  improved  insulin  sensitivity  in  older  women:  evidence  of  the  enduring  benefits  of  higher  intensity  training.  J  Appl  Physiol  2006;100:142-149.
30.  Gill  JMR.  Physical  activity,  cardiorespiratory  fitness  and  insulin  resistance:  a  short  update.  Curr  Opin  Lipidol  2007;18:47-52.
31.  Kang  J,  Robertson  RJ,  Hagberg  JM,  Kelley  DE,  Goss  FL,  DaSilva  SG,  et  al.  Effect  of  exercise  intensity  on  glucose  and  insulin  metabolism  in  obese  individuals  and  obese  NIDDM  patients.  Diabetes  Care  1996;19(4):341-9. 
32.  Pan  DA,  Lillioja  S,  Kriketos  AD,  Milner  MR,  Baur  LA,  Bogardus  C,  et  al.  Skeletal  muscle  triglyceride  levels  are  inversely  related  to  insulin  action.  Diabetes  1997;46(6):983-8. 
33.  Simoneau  JA,  Colberg  SR,  Thaete  FL,  Kelley  DE.  Skeletal  muscle  glycolytic  and  oxidative  enzyme  capacities  are  determinants  of  insulin  sensitivity  and  muscle  composition  in  obese  women.  FASEB  J  1995;9(2):273-8. 
34.  Goodpaster  BH,  Thaete  FL,  Simoneau  JA,  Kelley  DE.  Subcutaneous  abdominal  fat  and  thigh  muscle  composition  predict  insulin  sensitivity  independently  of  visceral  fat.  Diabetes.  1997;46(10):1579-85. 
35.  Slentz  CA,  Tanner  CJ,  Bateman  LA,  Durheim  MT,  Huffman  KM,  Houmard  JA,  et  al.  Effects  of  exercise  training  intensity  on  pancreatic  beta-cell  function.  Diabetes  Care  2009;32(10):1807-11. 
36.  Zavorsky  GS.  Effects  of  exercise  training  intensity  on  pancreatic  beta-cell  function:  response  to  Slentz  et  al.  Diabetes  Care  2010;33(3):e45.
37.  Jeon  CY,  Lokken  RP,  Hu  FB,  van  Dam  RM.  Physical  Activity  of  Moderate  Intensity  and  Risk  of  Type  2  Diabetes.  Diabetes  Care  2007;30:744-752.
38.  Laaksonen  DE,  Lindström  J,  Lakka  TA.  Physical  Activity  in  the  Prevention  of  Type  2  Diabetes.  The  Finnish  Diabetes  Prevention  Study.  Diabetes  2005;54:158-165.
39.  Goodwin  ML.  Blood  Glucose  Regulation  during  Prolonged,  Submaximal  Continuous  Exercise:  A  Guide  for  Clinicians.  J  Diabetes  Sci  Technol  2010;4(3):694-705.
40.  McDermott  AY,  Mernitz  H.  Exercise  and  older  patients:  Prescribing  guidelines.  American  Family  Physician  2006;74:437–444.
41.  Albright  A,  Franz  M,  Hornsby  G,  Kriska  A,  Marrero  D,  Ullrich  I,  et  al.  American  College  of  Sports  Medicine  position  stand.  Exercise  and  type  2  diabetes.  Medicine  &  Science  in  Sports  &  Exercise  2000;32:1345-1360.
42.  Sigal  RJ,  Kenny  GP,  Wasserman  DH,  Castaneda-Sceppa  C.  Physical  activity/exercise  and  type  2  diabetes.  Diabetes  Care  2004;27:2518-2539.
43.  Ballester  I.  Evaluación  médico-deportiva  antes  del  inicio  del  ejercicio.  Av  Diabetol.  2007;23(1):28-32.
44.  Centers  for  Disease  Control  and  Prevention.  Perceived  exertion  (Borg  rating  of  perceived  exertion  scale).  (2007).  Retrieved  from  www.cdc.gov/nccdphp/dnpa/physical/measuring/perceived  exertion.htm
45.  Seguin  R,  Nelson  ME.  The  benefits  of  strength  training  for  older  adults.  Am  J  Prev  Med  2003;25:141-149.
46.  Bassuk  SS,  Manson  JE.  Epidemiological  evidence  for  the  role  of  physical  activity  in  reducing  risk  of  type  2  diabetes  and  cardiovascular  disease.  J  Appl  Physiol  2005;99:1193-1204.
47.  Eves  ND,  Plotnikoff  RC.  Resistance  training  and  type  2  diabetes.  Diabetes  Care  2006;29:1933-1941.
48.  Minges  KE,  Cormick  G,    Unglik  E,  Dunstan  DW.  Evaluation  of  a  resistance  training  program  for  adults  with  or  at  risk  of  developing  diabetes:  an  effectiveness  study  in  a  community  setting.  International  Journal  of  Behavioral  Nutrition  and  Physical  Activity  2011;8:50.
49.  Wicherley  TP,  Noakes  M,  Clifton  PM,  Cleanthous  X,  Keogh  JB,  Brinkworth  GD.  A  High-Protein  Diet  With  Resistance  Exercise  Training  Improves  Weight  Loss  and  Body  Composition  in  Overweight  and  Obese  Patients  With  Type  2  Diabetes.  Diabetes  Care  2010;33:969-976.
50.  Walker  KZ,  O’Dea  K,  Gomez  M,  Girgis  S,  Colagiuri  R.  Diet  and  exercise  in  the  prevention  of  diabetes.  J  Hum  Nutr  Diet  2010;23:344-352.
51.  Praet  SF,  van  Loon  LJ.  Optimizing  the  therapeutic  benefits  of  exercise  in  type  2  diabetes.  Journal  of  Applied  Physiology  2007;103:1113-1120.
52.  Snowling  NJ,  Hopkins  WG.  Effects  of  different  modes  of  exercise  training  on  glucose  control  and  risk  factors  for  complications  in  type  2  diabetic  patients:  A  meta-analysis.  Diabetes  Care  2006;29:2518-2527.
53.  Dunstan  DW,  Puddey  IB,  Beilin  LJ,  Burke  V,  Morton  AR,  Stanton  KG.  Effects  of  a  short-term  circuit  weight  training  program  on  glycaemic  control  in  NIDDM.  Diabetes  Res  Clin  Pract  1998;40:53-61.
54.  Honkola  A,  Forsen  T,  Eriksson  J  .  Resistance  training  improves  the  metabolic  profile  in  individuals  with  type  2  diabetes.  Acta  Diabetol  1997;34:245-248.
55.  Eriksson  J,  Taimela  S,  Eriksson  K,  Parviainen  S,  Peltonen  J,  Kujala  U.  Resistance  training  in  treatment  of  non-insulindependent  diabetes  mellitus.  Int  J  Sports  Med  1997;18:242-246.
56.  Yaspelkis  BB.  Resistance  training  improves  insulin  signaling  and  action  in  skeletal  muscle.  Exerc  Sport  Sci  Rev  2006;34(1):42-46.
57.  Ibanez  J,  Izquierdo  M,  Arguelles  I,  Forga  L,  Larrion  JL,  Garcia-Unciti  M,  Idoate  F,  Gorostiaga  EM  (2005)  Twice  weekly  progressive  resistance  training  decreases  abdominal  fat  and  improves  insulin  sensitivity  in  older  man  with  type  2  diabetes.  Diabetes  Care  28:662–667
58.  Dunstan  DW,  Daly  RM,  Owen  N,  Jolley  D,  De  Courten  M,  Shaw  J,  et  al.  High-intensity  resistance  training  improves  glycemic  control  in  older  patients  with  type  2  diabetes.  Diabetes  Care  2002;25:729-1736.
59.  Castaneda  C,  Layne  JE,  Munoz-Orians  L,  Gordon  PL,  Walsmith  J,  Foldvari  M,  et  al.  A  randomized  controlled  trial  of  resistance  exercise  training  to  improve  glycemic  control  in  older  adults  with  type  2  diabetes.  Diabetes  Care  2002;25:2335-2341.
60.  Brooks  N,  Layne  JE,  Gordon  PL,  Roubenoff  R,  Nelson  ME,  Castaneda-Sceppa  C.  Strength  training  improves  muscle  quality  and  insulin  sensitivity  in  Hispanic  older  adults  with  type  2  diabetes.  Int  J  Med  Sci  2007;4:19-27.
61.  Gordon  PL,  Vannier  E,  Hamada  K,  Layne  J,  Hurley  BF,  Roubenoff  R,  et  al.  Resistance  training  alters  cytokine  gene  expression  in  skeletal  muscle  of  adults  with  type  2  diabetes.  Int  J  Immunopathol  Pharmacol  2006;19:739-49.
62.  Kwon  HR,  Han  KA,  Ku  YH,  Ahn  H,  Koo  BK,  Kim  HC,  Min  KW.  The  Effects  of  Resistance  Training  on  Muscle  and  Body  Fat  Mass  and  Muscle  Strength  in  Type  2  Diabetic  Women.  Korean  Diabetes  J  2010;34:101-110.
63.  Albright,  A.,  Franz,  M.,  Hornsby,  G.,  Kriska,  A.,  Marrero,  D.,  Ullrich,  I.,  et  al.  (2000).  American  College  of  Sports  Medicine  position  stand.  Exercise  and  type  2  diabetes.  Medicine  &  Science  in  Sports  &  Exercise  2000;32:1345-1360.
64.  Cuff  DJ,  Meneilly  GS,  Martin  A,  Ignaszewsky  A,  Tildesley  HD,  Frolich  JJ.  Effective  exercise  modality  to  reduce  insulin  resistance  in  women  with  type  2  diabetes.  Diabetes  Care  2003;26:2977-2982.
65.  Sigal  RJ,  Kenny  GP,  Boule  NG,  Wells  GA,  Prud’homme  D,  Fortier  M,  et  al.  Effects  of  aerobic  training,  resistance  training,  or  both  on  glycemic  control  in  Type  2  diabetes.  Ann  Intern  Med  2007;147:357-369.
66.  Balducci  S,  Zanuso  S,  Massarini  M,  Corigliano  G,  Nicolucci  A,  Missori  S,  et  al.  The  Italian  Diabetes  and  Exercise  Study  (IDES):  Design  and  methods  for  a  prospective  Italian  multicentre  trial  of  intensive  lifestyle  intervention  in  people  with  type  2  diabetes  and  the  metabolic  syndrome.  Nutrition,  Metabolism  &  Cardiovascular  Diseases  2008;18:585e595.
67.  Zanuso  S,  Jimenez  A,  Pugliese  G,  Corigliano  G,  Balducci  S.  Exercise  for  the  management  of  type  2  diabetes:  a  review  of  the  evidence.  Acta  Diabetol  2010;47:15-22.
68.  Hordern  MD,  Dunstan  DW,  Prins  JB,  Baker  MK,  Singh  MAF,  Coombes  JS.  Exercise  prescription  for  patients  with  type  2  diabetes  and  pre-diabetes:  A  position  statement  from  exercise  and  sport  science  Australia.  Journal  of  Science  and  Medicine  in  Sport  2011;  in  press.
69.  GR  Waryasz  y  AY  McDermot  AY.  Exercise  prescription  and  the  patient  with  type  2  diabetes:  A  clinical  approach  to  optimizing  patient  outcomes.  Journal  of  the  American  Academy  of  Nurse  Practitioners  2010;22:217-227.
70.  Kraemer  WJ,  Ratamess  NA.  Hormonal  Responses  and  Adaptations  to  Resistance  Exercise  and  Training.  Sports  Med  2005;35(4):339-361.
71.  Uchida  MC,  Crewther  BT,  Ugrinowitsch  C,  Bacurau  RFP,  Moriscot  AS,  Aoki  MS.  Hormonal  responses  to  different  resistance  exercise  schemes  of  similar  total  volume.  J  Strength  Cond  Res  2009;23(7):2003-2008.
72.  Saltiel  AR,  Kahn  CR.  Insulin  signalling  and  the  regulation  of  glucose  and  lipid  metabolism.  Nature  2001;414:799-806.
73.  Aoi  W,  Naito  Y,  Yoshikawa  T.  Dietary  Exercise  as  a  Novel  Strategy  for  the  Prevention  and  Treatment  ofMetabolic  Syndrome:  Effects  on  Skeletal  Muscle  Function.  J  Hum  Nut  2011(676208):  1-11
74.  Holten  MK,  Zacho  M,  Gaster  M,  Jueal  C,  Wojtaszewsky  JF,  Dela  F.  Strength  training  increases  insulin-mediated  glucose  uptake,  GLUT4  content,  and  insulin  signalling  in  skeletal  musclein  patients  with  type  2  diabetes.  Diabetes  2004;53:294-305.
75.  Earnest  CP.  Exercise  interval  training:  An  improved  stimulus  for  improving  the  physiology  of  pre-diabetes.  Medical  Hypotheses  2008;71:752-761.
76.  Green  HJ,  Duhamel  TA,  Holloway  GP,  Moule  JW,  Ranney  DW,  Tupling  AR,  et  al.  Rapid  upregulation  of  GLUT-4  and  MCT-4  expression  during  16  h  of  heavy  intermittent  cycle  exercise.  Am  J  Physiol  Regul  Integr  Comp  Physiol  2008;294:R594-R600.
77.  Fatone  C,  Guescini  M,  Balducci  S,  Battistoni  S,  Settequattrini  A,  Pippi  R,  et  al.  Two  weekly  sessions  of  combined  aerobic  and  resistance  exercise  are  sufficient  to  provide  beneficial  effects  in  subjects  with  Type  2  diabetes  mellitus  and  metabolic  syndrome.  J  Endocrinol  Invest.  2010;33(7):489-95. 
78.  Nakai  N,  Shimomura  Y,  Sato  J,  Oshida  Y,  Ohsawa  I,  Sato  Y.  Exercise  training  prevents  maturation-induced  decrease  in  insulin  sensitivity,  J.  Appl.  Physiol  1996;80:1963-1967.
79.  Sato  Y.  Diabetes  and  life-styles:  role  of  physical  exercise  for  primary  prevention,  Br.  J.  Nutr.  2000;84:S187-S190. 
80.  Sato  Y,  Nagasaki  M,  Kubota  M,  Uno  T,  Nakai  N.  Clinical  aspects  of  physical  exercise  for  diabetes/metabolic  syndrome.  Diabetes  Research  and  Clinical  Practice  2007;77S:S87-S91.
81.  Gómez-Zorita  S  y  Urdampilleta  A.  El  GLUT4:  Efectos  de  la  actividad  física  y  aspectos  nutricionales  en  los  mecanismos  de  captación  de  glucosa  y  sus  aplicaciones  en  la  diabetes  tipo  II.  Av  Diabetol;  2012;28:19-26. 

Azken Berriak

Donostia Ospitalean ere ospatuko dute Euskararen Eguna
Abenduaren 3ko Euskararen Egunaren inguruan, biharramunean, ekitaldia egingo dute Donostia Unibertsitate Ospitalean. Gauzak horrela, hilaren 4an, asteazkenean, besteak beste, Biogipuzkoako adituak izango dira adimen artifizialari eta osasunari buruz hit...
OEEren Osasun Biltzarraren hitzaldia ikusgai
Urriaren 25ean Zornotzan egindako Osasun Biltzarraren bideoekin jarraituz, aste honetan hitzaldian parte hartu zuten osasun-arloko profesionalek esandakoak aurkituko dituzue ondoko loturetan: Hitzaldia: "Historia klinikoa euskaraz: beharra e...

Berri +

Ugarteburu sariak
Egin bazkide
Gizarte-sareak
facebook twitter
Laguntzaileak
Eusko Jaurlaritza
Bai Euskarari

©OEE

Diseinua: Di-Da Garapena: Bitarlan