26. Osasun Biltzarra: Menpekotasunen aurrean... geure buruen jabe
4.1 Informazio Teknologiei esker, gizateria kontrolatzaile ala kontrolpeko?
Egilea: Iñaki Dorronsoro Goikoetxea
0
Sarrera
Internet nagusitu bezain laster, jabetu ginen Informazio Teknologia berriek pertsonengan menpekotasun- arazoak areagotzeko zekarten arriskuaz, horren adibide paradoxikoa, The_Center_for_Internet_Addiction webgunea, 1995ean sortua.
Hala ere, ITen hazkundea apartekoa izan da eta gizarte-kontzeptua bera ere aldatu dute: egunerokotasuna kontrolatzeaz gain, sozietate birtual (eta ez hain birtual) ugari sortu eta aukera eta arrisku berriak ere azaleratu dituzte.
Helburuak
Informazio Teknologien garapenak gizarte-mailan eragin ditzakeen menpekotasun-egoerak aztertu.
Metodoak
Azken bi hamarkadetan garatu diren IT baliabideak aztertu.
Egungo erabilera-maila aztertu, lurralde eta ekonomi mota desberdinetan.
Etorkizunaren hausnarketa egin.
Emaitzak
ITen eraginez, azken bi hamarkadetan lan, kontsumo eta aisialdiko esparruak izugarri aldatu dira. Eraginkortasuna helburu, egungo erronka 2025ean internet gizateria osoari eskaintzea da, bereziki, ekonomia txiroetan lagungarri izango delakoan. (“Building_a_better_connected_world”).
ITen iraultza bi ildo erabat desberdinetan nagusitu da: mundu fisikoa gobernatzeko ahalmenean (IoT-Internet_of_Things), eta gizarte zein pertsonen arteko harremanetarako bide berrien hedapenean. Bietan igarri ditzakegu arriskuak:
Adimen Artifizialari esker, sentsore eta gailu modernoen ahalmenak handitu egin dira. Ekintza programatzeaz gain, erabakiak hartzeko gai dira eta eguneroko jarduera arruntak bere funtzionamenduaren menpe gelditzen dira.
Era berean, robot eta automata sofistikatuen esku, ezagutza bera, eta, ondorioz, etorkizuneko prestakuntza-gaitasuna ere baldintzatuak gera daitezke, hezkuntza errealitate berri honi egokitzen asmatzen ez bada.
Gizarteari dagokionez, Internetek harreman pertsonaletarako askatasuna inoiz ez bezala zabaldu digu. Horrela, sare sozial arrakastatsuak eratu dira, baina gure eta gertukoen bizitza pertsonalaren aztarnak nonahi utzi dira, kontrolik gabeko interesen esku. Pribatutasuna arriskuan dago.
Egoera horren aurrean, ITek beraiek dakarkigute irtenbidea, harreman pribatuak garatzeko ere aproposak dira eta: ezkutuko sareak ugaltzen ari dira, fisikoki ondoan dugunarekin inoiz partekatuko ez ditugunak.
Fenomeno horren muinean gizartea bera ulertzeko eraldaketa bat nabari da, beti bezala adin eta hezkuntzari dagokiona; helduok birtualtzat jotzen ditugun erlazio eta guneak, gazteentzat errealak bezain aberatsak dira.
Ondorioak
ITen ahalmenak direla eta, gizateria osoa jar dezakete hainbat menpekotasunen arriskupean.
Kontrol/askatasun binomio horretan, mundu erabat kontrolatu bati bizigune pribatu ugari kontrajartzeko ahalmena luzatu digute.
Bibliografia
Networks, Crowds, and Markets: Reasoning About a Highly Connected World. Jon Kleinberg. Cambridge University Press, 2010.
"Evolución de la gobernanza de Internet: Capacitar el desarrollo sustentable" . UNESCO. http://www.unesco.org/new/es/communication-and-information/
The Internet.org proyect. wwww.proyect.org
"Six Degrees: The Science of a Connected Age”. Duncan Watts.
"The Dark Net". Jamie Bartlett.
Azken Berriak
Ikergazte2025 kongresurako artikuluak bidaltzeko epea urtarrilaren 20an zabalduko dute
Ruben Garcia pediatra euskaltzalea gogoan
